Srpski vladar koji je menjao gospodare

Od dolaska na Balkan Srbi su težili da naprave nezavisnu državu. To im dugo nije polazilo za rukom pošto je na ovom prostoru bila glavna snažna Vizantija. Vremenom joj se pridružila i Bugarska kojoj je za vreme vladavine cara Simeona pošlo za rukom da početkom X veka ovlada većim delom Balkana i da postavlja kneževe koji će vladati Srbijom. Upravo jedan od njih Zaharija iz dinastije Vlastimirovića je odlučio da promeni stranu i potraži pomoć od Vizantije. Zbog toga su Bugari prodrli u Srbiju i knez Zaharije je pobegao u Hrvatsku.

Tada na scenu stupa Časlav, sin kneza Klonimira, koji je takođe iz dinastije Vlastimirovića. Njemu je pripala nečasna uloga pošto je kao dugogodišnji izgnanik u Bugarskoj imao zadatak da ode u Srbiju kao navodni novi knez i okupi velikaše koji su imali titulu župana. Naime, plan cara Simeona bio je da ih Časlav okupi i onda da ih bugarski zapovednici pohvataju i odvedu zarobljene u Bugarsku što se na kraju i desilo. Pored velikaša i mase srpskog stanovništva su odvedene u ovu zemlju a neki su pobegli u Hrvatsku ili zatražili vizantijsku pomoć te stoga je Srbija gotovo u potpunosti ispražnjena! Nakon osvajanja Srbije granica Bugarske je došla do Hrvatske koju car Simeon nije uspeo da osvoji. Treba naglasiti i da su srpske kneževine u primorju izbegle bugarsko osvajanje.

Stradanje Srbije nije dugo trajalo pošto je tri godine nakon njenog osvajanja umro car Simeon 927. godine. Njegov sin je vodio miroljubivu politiku koju je iskoristio Časlav. Srbin beži iz Bugarske i uspeva da sa malim brojem svojih pristalica zavlada Srbijom. Novi srpski knez je priznavao vrhovnu vlast Vizantije. Srpsko stanovništvo je polako počinjalo da se vraća u maticu i uz pomoć Istočnog rimskog carstva je uspeo da uredi državu.

Nema mnogo podataka o vladavini ovog srpskog vladara. Ono što se zna to je da su mu pri kraju vladavine Mađari pravili probleme. Naime krajem IX veka Mađari su se doselili na prostore Panonske nizije i odmah su se nametnuli kao ozbiljni igrači na ovom prostoru. U Bosnu, koja je tada bila u sastavu Srbije, je krajem Časlavljeve vladavine upao mađarski knez sa vojskom ali mu se srpski knez suprotstavio i porazio ga i tom prilikom je mađarski vojskovođa stradao. Iz želje za osvetom Mađari ponovo upadaju u Srbiju ali ovog puta u delu južno od reke Save u današnjoj Mačvi. U napadu koji se odigrao tokom noći Mađari su iznenadili srpskog kneza i uhvatili ga zajedno sa njegovim rođacima. Osveta je bila surova, knez Časlav je udavljen u reci Savi po želji udovice mađarskog kneza. Nakon ovog događaja koji se zbio oko 950. godine neko vreme nema podataka o srpskim vladarima.

Iako je imao izrazito negativnu ulogu u početku svog delovanja knez Časlav je uspeo da obnovi Srbiju. Država kneza Časlava nije bila nezavisna pošto je priznavala vrhovnu vlast Vizantije ali je svakako predstavljala do tad najveći domet srpske državnosti.

Koje teritorije je obuhvatala Časlavljeva Srbija?

Na zapadu je Časlavljeva Srbija sezala do reke Cetine, na severu do reke Save a na istoku do dela doline Zapadne Morave. Bosna je tada bila deo Srbije kao i Paganija na primorju. Od značajnijih gradova imamo Dostiniku (možda Časlavljeva prestonica), Salines (današnja Tuzla) i Ras (današnji Novi Pazar).