Kako je srpski naučnik napravio najtačniji kalendar?

Još od najranijih vremena civilizacije pitanje kalendara je zanimalo ljude. Kao što znamo period tokom kojeg Zemlja obiđe oko Sunca je godina a tropska godina je vreme koje je potrebno Suncu da iz tačke prolećne ravnodnevice (20. mart najčešće) iz koje je pošlo ponovo vrati u nju. Tropska godina ima 365 dana, 5 sati, 48 minuta i 46 sekundi.

Prilikom izrade julijanskog kalendara (nazvanog po rimskom caru Gaju Juliju Cezaru) u prvom veku pre naše ere, koji je pravljen na osnovu egipatske reforme dva veka ranije, došlo se do toga da godina ima srednju dužinu od 365 dana i 6 časova. Pošto godina mora da ima cele dane odlučeno je da svaka četvrta godina bude prestupna. Hrišćanska crkva je uklopila svoje praznike na ovaj kalendar.

Međutim, pošto se julijanska kalendarska godina razlikovala od tropske za 11 minuta i 14 sekundi to je do šesnaestog veka naše ere napravilo razliku od ni manje ni više deset dana! Rimska crkva je u tom veku reformisala kalendar time što je deset dana ispušteno iz kalendara. Uz to odlučeno je da svaka godina koja je deljiva sa četiri a završava se sa dve nule ne bude prestupna (izuzev ako je broj njihovih stotina deljiv sa četiri, znači 2000. godina je bila prestupna). Srednja dužina godine po gregorijanskom kalendaru (nazvanom po papi Grguru XIII) je tako 365 dana, 5 sati, 49 minuta i 12 sekundi. I tek 2800. godine će kasniti jedan dan za tropskom godinom.

Zapadne crkve su prihvatile gregorijanski kalendar dok su pravoslavne ostale pri julijanskom i tako je bilo sve do 20. veka kada na scenu stupa srpski naučnik Milutin Milanković. Naime vaseljenski patrijarh je sazvao Svepravoslavni kongres 1923. godine u Carigradu da bi se hitno reformisao julijanski kalendar pošto se kalendar ne smatra nepromenljivim (dogma) u crkvi. Predstavnici jugoslovenske države i Srpske pravoslavne crkve u Carigradu su bili Milutin Milanković i mitropilit crnogorsko-primorski, potonji srpski patrijarh, Gavrilo Dožić i oni su trebali sa strane države i crkve da zvanično predstave predlog za reformu julijanskog kalendara. Pre odlaska Milanković je dobro izučio sva bitna dela koja se bave hronologijom.

Tokom Kongresa srpskom naučniku je sinula ideja da novi kalendar ne treba da bude identičan gregorijanskom „već se postarati da se savije u stranu“ kada gregorijanski bude ispoljavao netačnost. Pošto je julijanski kalendar tada (kao i sada) kasnio 13 dana, Milanković je odlučio da se anuliraju ti dani (1. oktobar je postao 14. oktobar 1923. godine). Potom je predložio da godine deljive sa četiri, a koje se završavaju sa dve nule, budu samo onda prestupne kada se njihov broj vekova podeli sa 9 a dobije ostatak 2 ili 6. Time godina u Milankovićevom kalendaru ima srednju dužinu od 365 dana, 5 sati, 48 minuta i 48 sekundi i razlikuje se za samo 2 sekunde u odnosu na tropsku godinu te će se dan viška pojaviti tek 43 200. godine! I na kraju je Milanković predložio da se Vaskrs praznuje prve nedelje posle pojave punog Meseca iza prolećne ravnodnevice. Milankovićev kalendar je jednoglasno prihvaćen na Svepravoslavnom kongresu.

Pošto je svaka crkva ponaosob trebala da ga prihvati na kraju se desilo to da je primenjen u Grčkoj, Rumunskoj, Carigradskoj i Aleksandrijskoj pravoslavnoj crkvi. Srpska, Ruska i Jerusalimska ga nisu priznale. Videćemo u budućnosti da li će se to promeniti ali svakako Milankovićev kalendar ostaje najtačniji kalendar ikada napravljen.