Početak Francuske revolucije

Francuska revolucija je svakako jedan od najbitnijih događaja u modernoj istoriji. Njoj je prethodilo doba razuma (prosvetiteljstvo), period tokom kojeg su učeni ljudi u Francuskoj i Evropi promovisali društvo zasnovano na znanju. U 18. veku kreće i Prva industrijska revolucija i usled nje sve veću ulogu ima mašinska proizvodnja dobara u fabrikama. Rezultat Francuske revolucije je trijumf građanske klase (buržoazije) nad plemstvom. A kako je ona počela sada ćemo videti.

Francuska je u 18. veku bila kraljevina i nju je odlikovalo to da ima tri staleža: sveštenstvo, plemstvo i treći stalež. Prva dva staleža su bila povlašćena dok je treći snosio sve državne namete (poreze) a još nisu imali ni politička prava. Treći stalež je bio ubedljivo najbrojniji, gotovo celukupno stanovništvo, a od njih je najviše bilo seljaka. Unutar te klase najsposobnija je bila krupna buržoazija koju su činili veliki zemljoposednici, bankari, vlasnici trgovačkih kompanija i učeni ljudi. Kao što se vidi oni su bili najimućniji i najobrazovaniji pa samim tim i predvodnici trećeg staleža.

Tada je na francuskom prestolu bio nesposobni kralj Luj XVI iz dinastije Burbona a kraljica lepa Marija Antoaneta. Dugovi Francuske su se gomilali i pre njega a sa njegovim dolaskom na presto počeli su još više. Uz to kralj nije bio voljan da promeni svoje i navike vlastele te su nastavili da žive rasipnički i zaduživali su se. Uz to Francuska je privredno dosta bila iza Engleske u kojoj je započela Prva industrijska revolucija.

Kako su prolazile godine postalo je jasno da Francuska ide ka tome da postane nesposobna da otplati silne dugove (da bankrotira). Čovek koji je bio zadužen za državne finansije i kralj su došli na ideju da oporezuju i prva dva staleža. Zbog toga je sazvana skupština najznačajnijih ljudi u državi – Skupština notabla. Ona je odbila taj predlog i naterala kralja da smeni „ministra finansija“. Luj XVI odlučuje da raspusti ovu skupštinu.

Posle ovog raspuštanja i plemstvo koje je za promene (liberalno) postaje kivno na kralja i njen deo se spaja sa krupnom buržoazijom. Markiz Lafajet, heroj koji je učestvovao je Američkoj revoluciji, predlaže veliku narodnu skupštinu (Skupštinu državnih staleža) u kojoj bi bili predstavnici svih staleža. Pod pritiskom kralj pristaje da je sazove i u njoj prvi stalež ima 300 predstavnika, drugi isto 300 a treći 600. Skupština državnih staleža je počela da zaseda 5. maja 1789. godine u Versaju, velelepnom kraljevom dvorcu, više od dve godine nakon Skupštine notabla. Pošto su prva dva staleža ignorisala treći više od mesec dana, ljudi iz trećeg staleža su izgubili strpljenje i počeli su sami da vrše prozivku poslanika sva tri staleža. Pošto su se prozivci odazvali i neki predstavnici nižeg sveštenstva to je ohrabrilo predstavnike trećeg staleža da na jednoj sednici proglase Narodnu skupštinu sa 490 glasova za i 90 protiv. Većini plemića i kralju se ovo nije svidelo tako da je kralj odlučio da raspusti Narodnu skupštinu što je i rekao pred poslanicima na sednici. Međutum, treći stalež nije hteo da napusti Narodnu skupštinu i čak se suprotstavio kraljevoj gardi koja je htela da ih najuri. Narodna skupština se uskoro proglasila i za Ustavotvornu skupštinu (skupštinu zaduženu za donošenje Ustava – najvišeg pravnog akta).

Kralj nije mirovao zbog ovoga i doveo je trupe u Versaj i Pariz, oko 20 000 vojnika, i formirao je novu vladu. Ni pristalice Narodne skupštine nisu mirovale, njihov Stalni odbor birača je osnovao gradske straže po svim delovima Pariza. Kad se saznalo da će doći do novog bankrotstva države Pariz je počeo da ključa i organizovane su demonstracije.

Tih dana se proneo glas da su topovi na Bastilji, glavnom kraljevskom utvrđenju i tamnici, okrenuti ka narodu. Izjutra 14. jula Stalni odbor sa masom ljudi je stigao do zidova Bastilje i naredio komandantu da se preda. Komandant sa šačicom stražara to odbija i potom naređuje paljbu kojom ubija stotinak Parižana. Pošto su među pobunjenim narodom bili i vojnici Nacionalne garde dolazi i do njihove paljbe ka tvrđavi. Odbrana potom spušta mostove radi pregovora sa komandantima ali besan narod ulazi u tvrđavu i tako pada Bastilja. Idućeg dana Stalni odbor je izabrao markiza Lafajeta za komandanta Nacionalne garde, a ovaj je gardistima propisao novu trobojnu kokardu koja predstavlja simbol i zastavu revolucije. Kralj je povukao vojsku iz grada i prihvatio novu zastavu.

Padom Bastilje 14. jula 1789. godine krupna buržoazija i liberalno plemstvo preuzimaju vlast u državi. Revolucija će potrajati još deset godina i desiće se tektonske društvene i političke promene u Francuskoj i svetu.