Kako je Rumunija prošla u Drugom svetskom ratu?

Nakon Prvog svetskog rata Rumunija je izašla kao velika država sa proširenjima na račun susednih država. Između dva svetska rata ova država je imala dobre odnose sa Jugoslavijom i obe su bile članice Male Antante i Balkanskog pakta.

Rumunijom je pred Drugi svetski rat vladao kralj Karol II iz dinastije Hoencolern. On je odlučio da se proglasi za diktatora 1938. godine i prigrabi svu vlast za sebe. To nije bilo ništa novo jer su i Grčka i Jugoslavija imale taj oblik vladavine. Pošto je tada Hitlerova Nemačka bila sila u punom zamahu a Francuska i Engleska u opadanju smatrao je rumunski kralj da će ovime da se dopadne nemačkom vođi. Karol je bio u sukobu sa krajnje desničarskom i antisemitskom organizacijom – Gvozdenom gardom (legionari).

Kada je počeo Drugi svetski rat septembra 1939. godine Rumunija je proglasila neutralnost. Susedi su iskoristili svoju šansu da oduzmu teritorije Rumuniji. Prvo je to učinio Sovjetski Savez koji je u dogovoru sa Hitlerovom Nemačkom podelio Poljsku. Ultimatumom iz juna 1940. godine Sovjeti su oteli Rumunima Besarabiju i sever Bukovine (današnja država Moldavija i krajnji jug Ukrajine). Diktatom iz Beča avgusta iste godine Mađari su oduzeli ogromne teritorije Rumunima. U pitanju je deo Transilvanije i Krišane i ceo Maramureš. Na kraju je Konvencijom sklopljenom sa Bugarskom u gradu Krajovi septembra iste godine Rumunija izgubila Južnu Dobrudžu. Ovim oduzimanjima Rumunija je umanjena gotovo za trećinu!

Suočen sa ovom situacijom kralj Karol II je abdicirao (napustio presto) u septembru 1940. godine i vladu je formirao germanofil general Jon Antonesku sa Gvozdenom gardom. Nova vlada je zapravo bila nacionalno-legionarska diktatura. Rumunija je pristupila Trojnom paktu novembra iste godina i postala Hitlerov saveznik. Međutim, ljubav među partnerima u vlasti nije dugo trajala i početkom iduće godine, nakon neuspele pobune legionara, na vlasti ostaje samo general Jon Antonesku. On se i po pitanju Jevreja nije mnogo razlikovao od Hitlera i lično je naredio da se Jevreji istebe iz grada Jašija. Pogromi nad Jevrejima su činjeni i širom zemlje. U vladajućoj ideologiji bilo je prisutno promovisanje pripadnosti Rumuna Zapadu i latinitetu a negativan odnos prema slovenskim narodima u celini.

Bitan događaj za Rumuniju bila je operacija Barbarosa odnosno napad Nemačke i njenih saveznica na Sovjetski Savez 22. juna 1941. godine. Premijer Jon Antonesku je angažovao veliki broj vojnika za ovu operaciju i nakon što su Besarabija i sever Bukovine vraćeni u sastav Rumunije on je nastavio ratovanje bojeći se da ne izgubi naklonost nemačkog vođe. Rumunska vojska je na Istočnom frontu izgubila više stotina hiljada vojnika u borbama kod grada Odese, na Krimu, Kavkazu i u Staljingradskoj bici. Dolaze
informacije o stradanjima vojnika u Rumuniju i to kreće da slabi autoritet Jona Antoneskua.

Rumunima se ova ponižavajuća uloga vratila kao bumerang pošto su se Sovjeti sredinom 1944. godine našli pred vratima ove zemlje. Usled toga ljudi kralja Mihaja, koji je formalno vladao nakon Karlove abdikacije, su 23. avgusta 1944. godine uhapsili premijera Jona Antoneskua i doneta je odluka da rumunska vojska pređe na stranu Saveznika. Sovjetska Crvena armija je ušla u Rumuniju i odmah odvela 130.000 njihovih vojnika u zarobljeništvo. Država je postala Sovjetski satelit. Prednosti za Rumune od državnog udara 23. avgusta 1944. godine su bile i te da se skratio rat, vraćene su teritorije koje je Mađarska okupirala 1940. godine i Rumunija je dobila pravo pregovaranja na Pariskoj mirovnoj konferenciji. Rumunska vojska je nadalje do kraja rata dejstvovala na strani Saveznika.

Nakon kratkotrajnog vraćanja na prividnu demokratiju kralj Mihaj je 1947. godine primoran na abdikaciju i Komunistička partija podržana Sovjetskim Savezom preuzima svu vlast u državi i Rumunija postaje Narodna republika.

Rumunija je primer države koja je bila na strani Hitlera a potom promenila stranu. U odnosu na predratni period ova država iz Drugog svetskog rata izlazi bez Besarabije, severa Bukovine i Južne Dobrudže i kao sovjetski satelit.