Da li postojala Velika Albanija?
Danas često čujemo da se priča o Velikoj Albaniji. Ona se pominje u brojnim naslovima članaka na sajtovima ali i na televiziji. Sada ćemo videti da li je nekada postojala država za koju ovaj naziv možemo da vežemo.
Kraljevinom Albanijom je do pred Drugi svetski rat vladao kralj Ahmed Zogu. Par meseci pre nego što je počeo ovaj veliki rat fašistička Italija je napala i pokorila ovu krhku državu i kralj je morao da pobegne iz zemlje. Italijani nisu nailazili na ozbiljan otpor i brzo su organizovali upravu koja je vodila novu Kraljevinu Albaniju čiji je suveren zapravo bio italijanski kralj. Osnovali su Albansku fašističku partiju i ona je bila jedina dozvoljena partija. Naredne godine Italijani su preko albanske teritorije vodili neuspešan rat sa Grčkom i tom prilikom su Grci zauzeli deo Albanije.
Ipak, sreća se osmehnula drugoj strani pošto je nacistička Nemačka savladala Jugoslaviju i Grčku aprila 1941. godine. Nakon poraza Jugoslavije u sastav fašističke Velike Albanije ušao je veliki deo Kosova i Metohije, zapadni deo današnje Severne Makedonije i manji deo Crne Gore. U tim oblastima Albanci su bili većina i tada se ostvario san albanskih nacionalista o „Etničkoj Albaniji“. Pošto je albanska uprava došla u nove oblasti počeo je progon srpskog naroda. Naime, za vreme jugoslovenske kraljevine mnogi Srbi iz centralnog dela Srbije i iz Crne Gore, koji su uglavnom živeli vrlo skromno, preselili su se na Kosovo i Metohiju. Njih su albanski fašisti sve proterali i oni su utočište pronašli u okupiranoj Srbiji.
Italiju su snage Antifašističke koalicije prinudile na polaganje oružja 1943. godine i to je označilo kraj njenog delovanja na Balkanu i teritoriju Velike Albanije je okupirala bez otpora nacistička Nemačka. Iste godine Albanci stvaraju u gradu Prizrenu organizaciju Druga prizrenska liga koja je imala za cilj održavanje Velike Albanije u životu. Njen predsednik je bio Redžep Mitrovica, Albanac sa Kosova, koji će potom biti i predsednik vlade Velike Albanije pod nemačkom kontrolom i on je više puta isticao da se bori za „etničke granice Albanije“. Kosovski Albanci su tada oformili SS diviziju „Skenderbeg“.
Kao što su i Jugosloveni imali partizane tako su ih imali i Albanci, s tim što su albanski partizani sprovodili samo manje napade na okupatore. Borili su se za „svetsku revoluciju“ i da radnici ne budu potlačeni od svojih gazda. Pored toga nisu bili srećni što im prvo Italijani a potom Nemci vode glavnu reč nego su hteli nezavisnu državu koja će imati bliske odnose sa Sovjetskim Savezom. Vremenom se za glavnog čoveka albanskih partizana izborio Enver Hodža.
Pored partizana i nacionalisti su imali svoj pokret koji se nazivao Bali Kombetar (na albanskom znači Nacionalni front) koji je predvodio Midhat Frašeri i koji se otvoreno zalagao za očuvanje Velike Albanije. Njihovi pripadnici su poznati kao balisti.
Iako su kasnije odbacili ideju Velike Albanije partizani su je prihvatili tokom kratkotrajnog perioda saradnje sa balistima. Pošto su se balisti okrenuli nacistima partizani ulaze u sukob i sa njima. Tokom 1944. godine porazom Nemačke na Istočnom frontu i povlačenjem njenih trupa iz Albanije Enver Hodža i partizani preuzimaju vlast u ovoj državi te se zbog saradnje sa jugoslovenskim komunistima nevoljno ograničavaju na teritoriju predratne Albanije.
Kao što smo videli Velika Albanija je postojala. Ova „država“ je bila pod kontrolom prvo Italije a potom i Nemačke i postojala je od 1941. do 1944. godine. Ideja Velike Albanije je ostala živa i nakon Drugog svetskog rata sve do današnjih dana.