Kako je Beograd izgledao u doba antike?

Grad Beograd je postojao u antici i nazivao se Singidunum! Prostor oko ušća Save u Dunav bio je mnogima privlačan u to vreme i sada ćemo videti kako je izgledala istorija današnje srpske prestonice u starom veku.

Ako gledamo današnju teritoriju grada Beograda a pominjemo daleku prošlost ne smemo da propustimo da spomenemo Vinčansku kulturu koja je obeležila mlađe kameno doba (neolit) u Evropi. Prostor oko velikih reka Dunava i Save bio je primamljiv praistorijskom čoveku.

Sigurno se pitate ko ga je osnovao? Singidunum je osnovalo keltsko pleme Skordisci u III veku pre nove ere. Šta znači Singidunum (Singidunum)? Singi je ime tračkog ili dačkog plemena koga su kelti susreli kada su tu došli, a dunum je keltska reč za grad. Nažalost, nije mnogo toga sačuvano iz perioda kada su kelti držali vlast. Pronađena su groblja na Karaburni i Rospi-Ćupriji sa vrednim predmetima koji su pripadali ratnicima

Rimljani su zavladali Singidunumom početkom I veka nove ere i ubrzo grad postaje sedište vojnog logora. Naime, 86. godine IV legija Flavija dolazi u Singidunum i tu boravi kroz ceo period Rimskog carstva. Grad je u to vreme bio jedan od najvećih u provinciji Gornja Mezija. Vojni logor je sagrađen od kamena na prostoru današnjeg Gornjeg grada na Kalemegdanu i to utvrđenje je bilo kvadratnog oblika.

Za vreme cara Hadrijana u prvoj polovini II veka Singidunum stiče status naselja sa ograničenom gradskom upravom (municipij). Potom u III veku stiče status kolonije (sa potpunim rimskim građanskim pravima). Ovo je značilo da je Singidunum sem uže gradske oblasti obuhvatao i okolna seoska naselja.

Gde se nalazilo najstarije naselje? Pretpostavlja se da je bilo oivičeno današnjim ulicama: Cara Uroša, Knez-Mihailovom, Braće Jugovića i Dobračinom sa grobljem koje se prostiralo od Trga Republike ka Knez-Mihailovoj ulici. To je najuži centar današnjeg Beograda. Pored ovog postojala su i druga naselja: naselje uz vojni logor na današnjem Donjem gradu na Kalemegdanu i naselje oko današnje Saborne crkve. Centar grada za vreme Rimskog carstva bio je deo od Knez-Mihailove do Kosančićevog venca (sa njim), a veoma gusto naseljen je bio deo oko Studentskog parka. Takođe, istraživači su pronašli još tri groblja koja pripadaju ovom periodu.

Singidunum se ne pominje često u ovom periodu. Međutim, zna se da je rimski car Septimije Sever je prošao kroz grad a da su carevi Dioklecijan i Konstancije boravili u njemu. U Singidunumu je rođen car Flavije Jovijan iz IV veka. Varvarsko azijsko pleme Huni su zauzeli i razorili grad 441. godine i to je predstavljalo kraj antičkog Singidunuma.

Ne zna se pouzdano poreklo ljudi koji su tada živeli u gradu. Domorodno stanovništvo je preuzimalo rimska lična imena a za malobrojna koja nisu romanizovana smatra se da su keltska. Pored domorodaca i stranaca, koji su uživali sva prava, u gradu su živeli i robovi i oslobođenici.

Privreda je cvetala u Singidunumu. U ovom periodu postojao je rudnik cinobarita na Avali i Skordisci su kovali svoj novac u II veku pre nove ere. Eksploatacija je vršena i od strane Rimljana. Najznačajnije privredne grane su bile: poljoprivreda, stočarstvo, lov i ribolov. Nakon otpuštanja iz vojske veterani su dobijali zemlju. Vinogradarstvu je takođe posvećivana pažnja. Zanatske delatnosti koje su bile prisutne u gradu su: građevinska, grnčarska, kamenorezačka i ciglarska. Pošto se nalazio na vojnom i trgovačkom putu koji je vodio od Italije do Male Azije i spajao Zapad sa Istokom, Singidunum je bio veliko trgovačko središte. Postojao je most preko Save kojim se ovaj promet obavljao. S obzirom da je broj vojnika dolazio i do 5.000 (III vek) plate vojnicima su doprinosile izgradnji Singidunuma.

Najveći broj nadgrobnih spomenika posvećen je bogovima Manima a potom slede oni koji su posvećeni Jupiteru. Takođe, spominje se i Orcija za koju se smatra da je keltska boginja. U Singidunumu su postojali i vernici boginje Hekate. Negovani su i orijentalni kultovi persijskog boga Mitre i tzv. Podunavskih konjanika. Između ostalih božanstava pominju se još Heron i Silvan.

Antički period Singidunuma traje od III veka pre nove ere, kada su Skordisci osnovali grad, do 441. godine naše ere, kada su ga Huni razorili. Gradom su od I veka naše ere vladali Rimljani i tu je bila stacionirana IV legija Flavija. Rimski period je bio najprosperitetniji za Singidunum.